آموزش قوانین و مقررات آیین نامه راهنمایی و رانندگی

در این قسمت هم سعی میشود علائم و قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی مورد نیاز کاربران ترافیک به اختصار شرح داده شود.
رانندگان کلیه ی وسایل نقلیه و اشخاص اعم از پیاده یا سوار بر حیوانات و یا اشخاصی که مسئول هدایت انفرادی و یا دسته جمعی پیادگان و یا حیوانات در راهها میباشند موظفند از علائم و مقررات مربوطه تبعیت نمایند. مگر اینکه مامورین راهنمایی و رانندگی و پلیس راه به دلایلی رعایت نکردن آنها را در محل، مجاز اعلام کنند چون فرمان پلیس بر قوانین و مقررات مقدم تر است.

راههای شریانی درجه یک:

راههایی هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها به جابجایی وسایل نقلیه ی موتوری برتری داده میشود. این راهها ارتباط با راههای برون شهری را تامین میکند و این راهها بر اساس کنترل دسترسی تقاطعها به دو گروه تقسیم میشوند که عبارتند از: الف- آزاد راه ب- بزرگراه که ضوابط اجرایی آنها را شورای عالی ترافیک شهرهای کشور تعیین مینماید.

راههای شریانی درجه دو:

راههایی هستند که در طراحی و بهره برداری از آنها به جابجایی و دسترسی وسایل نقلیه ی موتوری برتری داده میشود. برای رعایت این برتری حرکت پیادگان از عرض خیابان کنترل میشود. این راهها شبکه ی اصلی راههای شهری را تشکیل میدهند که ضوابط اجرایی آنها بر عهده ی شورای عالی ترافیک شهرهای کشور میباشد. و عبارتند از:

الف- راه شریانی اصلی:

راهی است که ارتباط بین خیابانهای جمع و پخش کننده و بزرگراهها را برقرار میکند. در این راهها فاصله ی بین تقاطعها نسبت به بزرگراهها کمتر است.

ب- راه شریانی فرعی:

راهی است که ارتباط بین خیابانهای محلی و خیابانهای شریانی اصلی برقرار میکند. در این خیابانها محل عبور عابران پیاده از عرض خیابان باید مشخص باشد.

راه محلی:

راهی است که در طراحی و بهره برداری از آنها نیازهای وسایل نقلیه و عابران پیاده، با اهمیت یکسان در نظر گرفته میشود و ارتباط بین کوچه ها و خیابانهای شریانی فرعی را برقرار میکند.

معاینه ی فنی:

بازدید ظاهری و آزمایشهای فنی برای تشخیص اصالت خودرو و سنجش میزان سلامت فنی،ایمنی و زیست محیطی وسیله ی نقلیه میباشد.

منطقه ی ممنوعه:

محلی است که آمد و شد وسایل نقلیه در آنها به وسیله ی علائم خاص و یا اعلام قبلی مراجع صلاحیتدار ممنوع شده باشد.

نقص فنی:

هر نوع عیب یا تغییر وضعیت ظاهری و فنی وسیله ی نقلیه که باعث کاهش ضریب ایمنی در رانندگی و یا افزایش بیش از حد مجاز گازهای آلاینده ی هوا و یا آلودگی بیش از حد مجاز صدا گردد.

آیا میدانید در صورتیکه وسیله ی نقلیه دارای نقص فنی موثر بوده و این عامل در هنگام حرکت و وقوع تصادف باعث قتل غیر عمد گردد. راننده ی وسیله ی نقلیه ی معیوب علاوه بر حبس و پرداخت دیه، از یک تا پنج سال از رانندگی محروم میگردد و از نظر انسانی نیز مسئول خواهد بود. چرا که میتوانست با بررسی خودرو و رفع نقص فنی از تصادف و قتل غیر عمد جلوگیری نماید.

چراغ سبز:

رانندگانی که با چراغ سبز روبرو میشوند حق عبور و یا گردش دارند مگر اینکه گردش بوسیله ی علامت دیگری ممنوع شده باشد. در هر حال وسایل نقلیه ی در حال گردش باید حق تقدم عبور وسایل نقلیه ای را که در مسیر مجاز خود مستقیم میروند و حق تقدم پیادگانی را که در گذرگاه عابر پیاده در حرکتند رعایت نمایند. با وجود این اگر جریان ترافیک در جهتی که آنها در حال حرکت هستند آنچنان متراکم باشد که چنانچه وارد تقاطع گردند با تغییر و تبدیل بعدی رنگ چراغ نتوانند از آن خارج شوند، چراغ سبز در تقاطع، رانندگان را برای ادامه ی حرکت مجاز نخواهد ساخت.

چراغ زرد:

رانندگانی که با این چراغ روبرو میشوند نباید از خط ایست یا از تراز چراغ راهنمایی و رانندگی عبور کنند، مگر آنکه آنچنان به خط ایست تقاطع و یا چراغ راهنمایی و رانندگی نزدیک شده باشند که پیش از عبور از خط ایست یا از تراز چراغ راهنمایی نتوانند توقف نمایند. در هر حال در صورت ورود قبلی به تقاطع موظفند به حرکت خود ادامه داده و با رعایت مقررات دیگر از تقاطع یا گذرگاه عبور کنند متاسفنه بعضی از راننده ها تا چراغ زرد میشه سرعت رو بیشتر میکنند تا عبور کنند و عزیزان دقت کنید بدترین حالت است چون همزمان ماشین های طرف دیگر هم حرکت میکنند و خیلی خطرناک است و در خیلی از مواقع باعث تصادفات زیان باری میشود در صورتیکه با یک گذشت کوچک میتوان از این تصادفات جلوگیری کرد.

چراغ قرمز:

رانندگانی که با این چراغ روبرو میشوند باید پیش از خط ویژه ی ایست توقف کامل نمایند و در صورت نبودن خط ایست در فاصله ی 5 متری چراغ راهنمایی و رانندگی بایستند و تا روشن شدن چراغ سبز و تخلیه ی تقاطع از مسایل نقلیه نتظر بمانند. و متاسفانه در موقع روشن بودن چراغ قرمز هم خیلی از راننده ها رعایت نمیکنند و از چراغ قرمز رد میشن و یا روی خط عابر توقف میکنند به امید روزیکه همه رعایت کنند.

چراغ چشمک زن زرد برای عبور با احتیاط:

رانندگانی که با این چراغ روبرو میشوند مکلفند با دیدن این چراغ از تقاطع و گذرگاه پیاده با احتیاط و سرعت کم عبور نمایند این چراغ معمولا در محل برخورد راه اصلی با فرعی نصب میگردد.

چراغ قرمز چشمک زن برای ایست و عبور:

رانندگانی که با این چراغ روبرو میشوند نباید از خط ایست و یا از تراز چراغ راهنمایی و رانندگی فراتر روند و باید توقف نموده و پس از اطمینان از نبودنخطر تصادف، حرکت و عبور نمایند. همین اقدامات هنگام دیدن تابلو ایست نیز باید انجام شود و این چراغ در محل برخورد راه فرعی با اصلی به همراه تابلو ایست و یا رعایت حق تقدم نصب میگردد.

در تقاطعهایی که مسیر جداگانه ی گردش به راست به وسیله ی جدول یا خط کشی تعبیه نشده است در هنگامی که چراغ راهنمایی و رانندگی قرمز است، رانندگانی که قصد گردش به راست داشته باشند در صورت نصب تابلوی ویژه ای که گردش به راست را مجاز اعلام مینماید، میتوانند از متهی الیه سمت راست راه و با رعایت احتیاط و حق تقدم عبور وسایل نقلیه و پیادگانی که با چراغ سبز در حال عبور مباشند وارد راه مجاور سمت راست شوند.

در چراغهایی که به عنوان چراغ راهنمای عابر پیاده مورد استفاده قرار میگیرند، رنگها دارای معانی زیر است.

الف- چراغ سبز:

پیادگان مجاز به عبور از عرض راه میباشند.

ب- چراغ قرمز:

عبور پیادگان از عرض راه ممنوع است.

هدایت و کنترل ترافیک از سوی مأموران صلاحیت دار با فرمان های زیر انجام می گیرد:

الف: بلندکردن دست به طور عمودی:

مفهوم این حرکت برای کلیه استفاده کنندگان از راه به معنای توجه توقف خواهد بود. اما رانندگانی که توقف وسایل نقلیه آنها ایمنی کافی ندارند مستثنی هستند. این علامت رانندگانی را که پیشتر وارد محوطه تقاطع شده اند ملزم به توقف نمی سازد.

ب: بلندکردن دست یا دست های مأمور به دوطرف و به طور افقی:

مفهوم این حرکت برای کلیه استفاده کنندگان از راه که جهت حرکت آنها در امتداد جهت نشان داده شده بادست یا دست های مأمور صلاحیت دار می باشد، به معنای ایست خواهد بود ممکن است مأمور پس از دادن این علامت دست یا دستهای خود را پایین بیاورد. این حرکت نیز برای رانندگانی که در سمت جلو و عقب مأمور قرار دارند به منزله علامت ایست می باشد.

در خیابان ها یا تقاطع هایی که سطح آنها به شکل شطرنجی و به رنگ زرد و سیاه نقاشی شده، هنگامی که تراکم خودروها زیاد است و امکان تخلیه بهنگام تقاطع وجود ندارد، رانندگان موظفند پیش از محل نقاشی شده متوقف شوند و مسیر حرکت دیگر خودروها را باز نگه دارند.


– نصب آگهی یا علامت یا تابلو یا وسایلی که دارای شباهت با علائم یا تابلوهای راهنمایی و رانندگی باشد یا از آنها تقلید شود و یا منظور از آن هدایت و کنترل وسایل نقلیه باشد و یا به طریقی باعث جلوگیری از دیدن علائم تابلوهای راهنمایی و رانندگی گردد و همچنین نصب چراغ های رنگی تبلیغاتی در کنار چراغ های راهنمایی و رانندگی به طوری که موجب اشتباه رانندگان گردد، ممنوع است. مقامات صلاحیت دار می توانند درصورت دیدن چنین اشیایی برای رفع آنها اقدام نمایند.


تبصره ۱– ممکن است از طرف مؤسسات یا اشخاص با اجازه مراجع صلاحیت دار علائمی برای هدایت مراجعه کنندگان به مکان های اطراف راه نصب گردد، مشروط به این که تابلو ها مانع دیدن تابلوهای راهنمایی و رانندگی نشوند و ایمنی راه را به خطر نیندازند.
تبصره ۲– ضوابط و چگونگی تهیه، نصب و یا الصاق آگهی های تبلیغاتی و تابلوهای هدایت به مکانها در شهرها و جاده ها، بر حسب مورد، به وسیله شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور در شهرها و وزارت راه و ترابری درجاده ها تعیین خواهد شد.

– هیچ کس حق ندارد بدون اجازه راهنمایی و رانندگی و پلیس راه در علائم راهنمایی و رانندگی و دیگر وسایل تنظیم عبور و مرور وسایل نقلیه تغییراتی بدهد و یا درمتن آن تصرفاتی نماید، مگر اشخاصی که در دستورالعمل های موضوع ماده (۹۷) این آئین نامه مشخص شده اند.

– رانندگانی که قصد گردش به راست یا به چپ یا توقف یا تغییر مسیر را دارند مکلفند از فاصله حدودی 100 متر به محل گردش یا توقف به وسیله چراغ راهنما به ترتیب زیر علامت دهند :

الف: برای گردش به راست، چراغ راهنمایی سمت راست وسیله نقلیه را روشن کنند.

ب: برای گردش به چپ، چراغ راهنمای سمت چپ را روشن نمایند.

پ: برای توقف، چراغ راهنمای سمت راست را روشن نمایند.

ت: برای تغییر مسیر و یا تغییر خط حرکت، در فاصله ی مناسب، چراغ راهنمای سمت راست یا چپ را برحسب مورد روشن کنند.

– رانندگان وسایل نقلیه موتوری که چراغ راهنما نداشته و همچنین، وسایل نقلیه غیر موتوری و موتورسیکلتها و دوچرخه ها باید با دست به شرح زیر علامت بدهند:

الف: برای گردش یا تغییر مسیر به راست، دست چپ را به طرف بالا نگهدارند.

ب: برای گردش یا تغییر مسیر به سمت چپ، دست چپ را به طور افقی نگهدارند.

پ: برای توقف، دست چپ را به طرف پایین نگهدارند.

ت: برای کاستن سرعت، دست چپ را به طور افقی از بالا به پایین به طور متناوب حرکت دهند .

– علایم آگاه سازی(اخبار)و همچنین علایم لازم برای سبقت به شرح زیر میباشد:

الف: در روز بوق کوتاه

ب: در شب چند بار تبدیل و تعویض نور چراغ بالا و پایین

پ: هنگام سبقت گرفتن اعم از این که روز باشد یا شب، برای جلب توجه وسایل نقلیه پشت سر، استفاده از چراغ راهنما ضروری است .

ـ وسایل نقلیه امدادی،بازرسی،انتظامی،ساز مان های خدمات رسانی و مدارس باید دارای دستگاه آگاه سازی شنیداری و دیداری مندرج درماده(60)این آیین نامه و تجهیزات ایمنی باشند و روی بدنه وسیله نقلیه هم عبارات و علائم مشخص کننده نقش و یان صب نمایند.

ـ رانندگان وسایل نقلیه که مواد خطرناک حمل می کنند باید در دو طرف و عقب وسیله نقلیه تابلویی که روی آن کلمه(خطر)با حروف درشت و به دو زبان فارسی و انگلیسی و به رنگ قرمز نوشته شده باشد نصب کنند. مسئولان شرکت ها و موسسات حمل بار و رانندگان وسایل نقلیه مکلفند مقررات خاص حمل مواد خطرناک را رعایت نمایند.

ـ هرگاه وسیله نقلیه ای شب در کنار و بیرون سطح راه توقف نماید به طوری که کناره وسیله نقلیه متوقف مماس برحاشیه سواره رو باشد و نور کافی در آن محل برای تشخیص اشیاء یا اشخاص از فاصله 150 متری وجود نداشته باشد، راننده یا متصدی وسیله نقلیه(اعم از این که درون وسیله نقلیه باشد یا بیرون آن)مکلف است چراغ های کوچک جلو و خطر عقب وسیله نقلیه را روشن نگهدارد. چنانچه چراغ کوچک خراب شده باشد، چراغهای بزرگ را با نور پایین روشن سازد .

ـ هرگاه در راه ها خرابی و نقص پیش بینی نشده برای وسیله نقلیه موتوری ایجاد شود، راننده مکلف است آن را از مسیر عبور و مرور بیرون برده و در محل مناسبی که موجب سد راه و مزاحمت برای وسایل نقلیه دیگر و پیادگان نباشد متوقف سازد. در این مورد و در موارد دیگری که وسیله یاد شده قادر به حرکت نباشد و انتقال آن به محل مناسبی مقدور نگردد، در صورت نبودن نور کافی در راه باید به منظور آگاه ساختن رانندگان دیگر، علائم ایمنی به ترتیب زیر درمحل قراردهد.

الف ـ در وسط راه چراغ الکتریکی و یا مشعل نورانی قرمز در فاصله های 70 متری جلو و عقب و یکی دیگر در پهلوی وسیله نقلیه از کار افتاده بگذارد. درراه هایی که به وسیله موانع فیزیکی مسیر رفت و برگشت وسایل نقلیه از هم جدا شده است قراردادن علائم مندرج در عقب و پهلوی وسایل متوقف کافی خواهد بود .

ب ـ هرگاه وسیله نقلیه سر پیچ یا تپه ای از کار بیفتد علائم باید در فاصله های مناسبی قرار داده شود تا رانندگان وسایل نقلیه دیگر، از فاصله 200 متری متوجه خطر شوند .

ـ هرگاه وسیله نقلیه موتوری در راه ها از کار بیفتد و به علت کافی بودن روشنایی محل احتیاجی به استفاده از چراغ یا مشعل نباشد، راننده باید در وسط جاده مثلت های شبرنگ متساوی الاضلع دارای زمینه سفید یا زرد با حاشیه قرمز از نوع علامت احتیاط به ابعاد حداقل 30 سانتیمتر در فاصله 70 متری جلو و عقب آن به نحوی که قابل دیدن باشد قرارد هد .

ـ اگر وسیله نقلیه حامل مواد خطرناک در ساعات و شرایط مندرج درمواد( 113)و (114)در راه ها از کار بیفتد، راننده یا متصدی وسیله نقلیه موظف است که در وسط جاده چراغ های الکتریکی به رنگ قرمز با باتریدر فاصله های 70متری جلو و عقب و دیگری در پهلوی وسیله از کار افتاده بگذارد. استفاده از فانوس یا چراغ یا مشعل و هرگونه علامت آتش زا برای این گونه وسایل نقلیه ممنوع است.

_ روی یدک و هرنوع وسیله نقلیه ای که وسیله نقلیه دیگری آن را می کشد باید یک پرچم سفید به ابعاد حداقل 50 سانتیمتری طوری نصب شود تا رانندگان دیگر از فاصله دور و از دو طرف جاده آن را ببینند.

_رانندگان کلیه وسایل نقلیه موظفند ازخط عبور یا مسیر عبوری سمت راست راه حرکت نمایند، مگر در موارد زیر:

الف_ هنگام سبقت گرفتن از وسیله نقلیه جلو

ب_ هنگامی که سمت راست راه به هرعلتی بسته شده وامکان عبور نباشد

پ_ هنگام گردش به چپ

_ در راه هایی که خط کشی شده، وسایل نقلیه باید در مسیر بین خطوط حرکت کنند و از آن خارج نشوند و در صورت نیاز به خروج و تغییر خط حرکت، احتیاط کامل را نموده و ابتدا با استفاده از چراغ راهنما و یا با دادن علامت، رانندگان وسایل نقلیه دیگر را از قصد خود آگاه سازند و سپس با رعایت حق تقدم عبور وسایل نقلیه ای که در خطوط کناری در حرکت هستند وارد خط های عبور دیگر شوند، در راه هایی که خط کشی ندارند، هرگونه تغییر مسیرحرکت به چپ و راست ممنوع است، مگر با رعایت احتیاط و دادن علامت و رعایت حق تقدم عبور وسایل نقلیه هم مسیر و مجاور همچنین، انحراف و تجاوز وسایل نقلیه به مسیر مقابل(مخالف)ممنوع است، مگر در موارد سبقت مجاز و با رعایت ضوابط سبقت

_ رانندگی در بخش وسط راه هایی که به وسیله خط کشی یا علائم دیگر به سه بخش تقسیم شده اند، به جز برای سبقت گرفتن یا گردش به چپ، برحسب مورد با رعایت علائم و مقررات مربوط، ممنوع است.

_ در راه هایی که به وسیله علائم، مانند خط کشی های یک خط ممتد و یا دو خط ممتد و یا موانع فیزیکی به دو بخش تقسیم شده اند، رانندگان موظفند از بخش راست راه حرکت کنند و حق ندارند از روی آنها بگذرند، در برخی از بخش های راه که یا خط از دو خط ممتد به خط بریده تبدیل شده است، رانندگانی که در سمت خط بریده در حرکتند مجاز به سبقت گرفتن و یا گردش به چپ، برحسب مورد و با توجه به طول خط بریده و بارعایت مقررات بخش های سبقت و گردش، می باشند.

_ در راه های یک طرفه رانندگان وسیله نقلیه باید در جهت و مسیر مجاز عبور کنند و حرکت برخلاف مسیر تعیین شده به هر شکل ممنوع است.

_ درمیدان هایی که به وسیله علائم، مانند خط کشی و یا موانع فیزیکی مشخص شده اند رانندگان وسایل نقلیه موظفند از سمت راست آنها گردش نمایند و حرکت در خلاف جهت تعیین شده ممنوع است، مگر آنکه به وسیله علائم دیگر، عبور از سمت چپ مجاز اعلام شود.

_ در راه هایی که عبور وسایل نقلیه کند رو مجاز اعلام گردیده، رانندگان این گونه وسایل نقلیه در هرحال مکلفند از اولین خط عبور سمت راست یا محل هایی که برای عبور آنها تعیین شده حرکت نمایند.


_ هنگامی که وسیله نقلیه ای از روبروی وسیله نقلیه دیگری در جهت مخالف حرکت می کند، راننده هر یک از آنها بایستی تا حد امکان در طرف راست خود حرکت نماید و در صورت لزوم به حاشیه بخش سواره رو در جهت حرکت خود نزدیک شود. اگر در انجام این عمل مانع وجود داشته باشد و یا وسیله نقلیه دیگری مانع حرکت او شود، باید از سرعت خود کاسته و در صورت لزوم توقف نماید تا به وسایل نقلیه جهت مقابل اجازه عبور دهد.
منبع: سایت آموزش آیین نامه و رانندگی