کتاب تولد و مرگ معنی

محتوای این کتاب و مجموعه‌ی سخنرانی‌هایی است که قبلاً برای دانشجویانی ایراد شده است که به دریافت درجه‌ی دکتری در روان‌پزشکی و انسان‌شناسی نائل شده بودند. آن‌چه اکنون در دست دارید، ویرایش کاملی است که با ده سال تجربه در تدریس آن، توانسته‌ام به نحوی روشن و چالش‌برانگیز ارائه کنم. این کتاب بیشتر برای علاقه‌مندان نوشته شده و شامل مطالب بیشتری، از جمله مطلب دین است. یکی از ویژگی‌های ویرایش تازه این است که من، بالاخره توانسته‌ام با فروید از در صلح درآیم و با آن‌چه در نظریه‌های او مهمّ است، سازش کنم. در چاپ اوّل، من به نظریه‌ی فروید درباره‌ی غریزه خیلی حمله کرده بودم، امّا هرچه بیشتر مطالعه کردم بیشتر متوجّه شدم که مخالفت با فروید پیش‌تر از من آغاز شده و دیگران نیز مثل من اعتراضاتی داشته‌اند. از این بابت شرمنده شدم؛ امّا خردمندتر از پیش، چون عصاره‌ی دانش‌اندوزی چیزی غیر از این نیست. امروزه، روان‌پزشکی و روان‌کاوی، در کل، هوشمندانه از فروید فراتر رفته‌اند و این فرا رفتن با نام‌های زیر همراه است: آلفرد آدلر، ویلهم ریش، اوتو رنک، کورت گلدستین، هری سولیوان، کارن هورنای، اریک فروم، لودویک بینس ونگر، مدرا باس، اف. بویتندیجک، جی. اچ. وان دن برگ، ویکتور فرانکل، رونالد لاینگ و حالا فردریک پرلز. این باعث شده است که فروید به‌خوبی شناخته شده است، امّا به نظر من، نوشته‌های دقیق و متراکم او هنوز به اندازه‌ی کافی مورد توجّه قرار نگرفته و ارزش آن‌ها چنان‌که باید روشن نشده‌اند. متفکر دیگر اوتو رنک است که متأسفانه امروزه تقریباً به طور کامل مورد بی‌توجّهی قرار گرفته است و ویرایش تازه‌ی این کتاب جلوه‌گاه «کشف» دیرهنگام من از کار فوق‌العاده ممتاز و برجسته‌ی اوست. رنک به‌واقع نابغه‌ای اضطراب‌انگیز در روان‌کاوی است و ما تازه شروع به شنیدن حرف‌های او کرده‌ایم، مثلاً از طریق کارهای روبرت جی لیفتون. من سعی ندارم خود را در این بی‌اطلاعی و بی‌توجّهی بی‌گناه بدانم، امّا در آموزش‌های دانشگاهی ما انحراف یا نقصانی وجود دارد و آن این است که آن آموزش‌ها در کارِ نشان دادن و ارائه‌ی انباشتِ سنّت‌های فکری شکست خورده و ناکارآمداند. ما باید متفکران بزرگ و ارزش‌مند را خودمان و به طور تصادفی کشف کنیم و بشناسیم. آموزگارانِ ما اگر کاری می‌کنند بدگویی کردن درباره‌ی کارهای کسانی است که ما باید آن‌ها را بخوانیم و سال‌ها وقت خود را بیهوده تلف می‌کنیم، تا شاید، اگر بخت یار باشد، و به تصادف با میراث علمی و فکری خود آشنا شویم.