ایاصوفیه که در قدیم یک کلیسای ارتدوکس بوده است و بعد از مدتی تبدیل به یک مسجد شد و در حال حاضر تبدیل به یک موزه در استانبول ترکیه شده است. این بنا به جز بین سال های ۱۲۰۴ تا ۱۲۶۱ که آن را به یک کلیسای جامع کاتولیک روم تحت امپراتوری لاتین بوده است در سال ۳۶۰ تا ۱۴۵۳ به عنوان یک کلیسای ارتدکس شرقی و مقر اسقفی قسطنطنیه خدمت کرده است و در سال ۲۹ مه ۱۴۵۳ تا سال ۱۹۳۱ به عنوان مسجد بوده است و در تاریخ ۱ فوریه سال ۱۹۳۵ به عنوان موزه افتتاح شده است.
ایاصوفیا مشخص ترین و زیباترین نمونه. باقی مانده معماری دوره بیزانس است، یکی از با ارزشترین هنرهای موجـود در این بنا دکوراسیون داخلی با موزائیک طلایی و ستونهای مرمر آن است، این معبد با چنان عطمت و زیبائی ای دکور شده بود که جاستینیان.ها اظهار داشتند”سولومان، ما با ساخت این بنا از شما جلو افتادیم.”
مسجد ایاصوفیا یا حاجیاصوفیا (ترکی:ayasofya ) درسال 532 میلادی دردوره امپراطوری بیزانس به فرمان امپراطور کنستانتین اول بنا شد. در محل مسجد در ابتدا کلیسایی وجود داشت که اکنون اثری از آن به جای نمانده است. این کلیسا در زمان ساخت ایاصوفیا محل عبادت مسیحیان بود. این کلیسا نخست کلیسای بزرگ نام گرفت. پس از فتح استانبول، سلطان محمد دوم دستور داد کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کنند. سلیمان اول دستور داد نقاشی.ها و نگارگری.های داخل ایاصوفیه را بپوشانند تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود. سلیم دوم به معمار سنان دستور داد که ایاصوفیه را مرمت کند. در زمان مراد سوم، مناره و منبر و محراب به ساختمان ایاصوفیه افزوده شد. در زمان مراد چهارم، آیاتی از قرآن به خط مصطفی چلبی در دیوارها و سقف ایاصوفیه نگاشته شد علاوه بر این لوحه.هایی دور تا دور سقف ایاصوفیه نصب شد که در آن نام الله، محمد، ابوبکر، عمر، عثمان، علی، حسن و حسین نگاشته شداین لوحه.ها در زمان سلطنت عبدالمجید با الواح مدوری که به خط ابراهیم افندی نوشته شده بود، جایگزین گردید .ابتدا دکوراسیون داخلی ایاصوفیا شامل طراحی با تخته سنگهای مرمر روی دیوارها و موزائیک بر روی منحنی.های هلال طاق بود. هنوز هم می.توانیم دو فرشته، جبرییل و میکاییل بر پشت و بغل سکوی خطابه کلیسا ببینیم .پس از تبدیل ایاصوفیا به مسجد در سال ۱۴۵۳ بسیاری از موزاییک.های تزیینی با گچ پوشانده شدند. این به دلیل تضاد اسلام با تزیینات تصویری بود. این پروسه یکباره انجام نگردید به صورتی که برخی مسافران بازدیدکننده از مسجد حتی در طول قرن هفدهم می.توانستند هنوز آثاری از کلیسای قبلی در مسجد ببینند.
پس از اعلام حکومت جمهوری در ترکیه و به قدرت رسیدن آتاترک، ایاصوفیه به موزه تبدیل شد و تا امروز به همین شکل باقی.مانده.است. ارتفاع گنبد بزرگ این مسجد از سطح زمین ۵۵ متر و قطر آن ۳۱ متر می.باشد که بوسیله ۴۰ پشت.بند بزرگ و روی چهار ستون اصلی سوار شده.است.
